(دگرگونگی ها)
تفاوت ها مسایل مهمی هستند که می بایست محترم شمرده شده و تکریم شوند. البته گاهی شباهت ها نیز در بوجود آمدن حرکت های وسیع موثرند اما تفاوت ها نقش مهم تری برعهده خواهند داشت. لازم به ذکر است که تمامی این لغات، منظورم تفاوت و شباهت، نسبیِ نگرگاه ما هستند.
گروهی متفاوت در دل جامعه ای را متصور شوید. این گروه از خارج با جریان اصلی جامعه متفاوتند اما از اندرونِ گروه نگریستن، ما را به سمت شباهت اعضای آن ها با هم سوق می دهد. اصلا چنین شباهت هایی ما بین آنان، ایشان را از جامعه ی بزرگترشان متفاوت ساخته است.
ترجیح می دهم از این بازی های کلامی پرهیز کرده و مطلب اصلی خویش را بیان کنم. تفاوت ها لزوما ضدیت نیستند. جامعه ی دموکرات، جامعه ای است که تفاوت ها را پذیرفته و از همه ی آن ها برای شکل دهی به کلیت خویش بهره می برد.
در چنین جامعه ای اول افراد و تفاوت های زیست شناختی، روانشناختی و ایدئولوژیک آن ها به رسمیت شناخته شده و نهایتا همنوایی در جامعه در جایی و از سطحی از این تفاوت ها زاییده می شود. برعکس! در جوامع استبدادی راه رسیدن به کلیت جامعه از مسیر سرکوب تفاوت های فردی می گذرد!
