آیا دیلمای زندانی پاسخی دارد؟ برخی از محققین درگیر یافتن پاسخی برای این دیلما شده اند. دیلما یعنی موقعیتی بغرنج که در ظاهر هیچگونه پاسخی برای آن نمی توان یافت. اما این موقعیت در رابطه با چیست؟! برای دیلمای زندانی صورتبندی های مختلفی وجود دارد. صورتبندی پیشنهادی من بشکل زیر است:
دو مجرم در صحنه ی یک جرم دستگیر می شوند. آن ها را در اطاق های جداگانه قرار می دهند. به هر دو آن ها گفته می شود که اگر یکی از شما اعتراف کرده و دیگری نکند. آن کسی که اعتراف نکرده 20 سال زندانی و آنکه کند بلافاصله آزاد می شود. اگر هیچ یک از شما اعتراف نکنید، هر دو به چند ماه زندان متهم می شوید. اما اگر هر دو اعتراف کنید، هر کدام به 15 سال حبس محکوم خواهید شد.
قاعدتا در این موقعیت تصمیم گیری رقابتی، سود و زیان تصمیم هر یک از این دو زندانی وابسته به سود و زیان زندانی دیگر است. با یک تحلیل ساده هر یک از این دو زندانی خواهند فهمید که سودشان در اعتراف کردن است اما اگر هر دو آن ها بخواهند که سود خود را دنبال کنند شرایط بدتر از زمانی است که اگر می خواستند جور دیگری رفتار کرده و سود طرف دیگر را نیز مدنظر قرار دهند.
این دیلما و هرگونه تلاش برای به دست دادن پاسخی در رابطه اش، منتهی به شکل گرفتن ریاضیات نظریه ی بازی ها یا با اسم جدیدتر آن تئوری انتخاب می گردد. نظریه ای که تحلیل هایش منتهی به پیدا کردن خروجی هایی می گردد که می توان اسم استراتژی پایدار را بر آنها نهاد: استراتژی ای که در صورت بهره گرفتن از آن، منِ نوعی برنده باشم، اما اگر حریف نیز آن را بکار گیرد، من همچنان نبازم. در این مورد استراتژی پایدار قطعا استراتژی آغاز هر گونه حرکتی با رویکرد همکاری است…
زیرا همکاری به نفع طرفین است. اگر هر کسی فقط نفع خود را دنبال کند، اعتراف کردن بهترین رویکرد است اما اگر بخواهیم نفع طرف دیگر را هم در نظر بگیریم، آنگاه همکاری از خلال اعتراف نکردن را ترجیح خواهیم داد. البته موقعیت این دیلما یک موقعیت ویژه است. ویژه بودگی آن هم ریشه در این دارد که این اتفاق یک اتفاق یکباره است. این موقعیت با واقعیت زندگی توفیر دارد. واقعیت زندگی یک جریان است و یک تصمیم یکباره نیست. زندگی گویا رشته ای از تصمیمات مستمر و پی در پی است و البته ویژگی دیگر اینکه ما نمی دانیم که این زنجیره ی تصمیمات کِی به پایان خواهد رسید.
پس عملا یکباره بودن این تصمیم است که آن را دیلما می کند. اگر زندانیان تا پایان عمرشان در هر لحظه درگیر این تصمیم می شدند، آنگاه استراتژی پایدار همکاری بود اما در اینجا آنها صرفا یکبار درگیر این انتخاب می شوند. دیلمای مزبور یک موقعیت انتخاب رقابتی یکباره است و از همین روست که مسئله بغایت پیچیده می شود. چرا دو نفری که بده بستانی طولانی با هم ندارند، می بایست که با یکدیگر همکاری کنند؟!
در شکل دیگر این دیلما که می توان اسم بازی بانکدار را بر روی آن گذاشت، شرکت کنندگان از آن جهت که مایل نیستند درگیر یک سری بازی باخت دایمی شوند، می فهمند که همکاری بشرطیکه ندانند بازی کِی به پایان می رسد، بهترین استراتژی است ضمن آنکه ما بخواهیم تمایل به انتقام گیری یکباره از طرف کلک باز داشته باشیم. اما در اینجا همانطور که در بالا اشاره شد، نفس یکباره بودن بازی (تصمیم) بحث انتقام در اثر عدم همکاری را، مسئله ای بلاموضوع می کند.
11823 – 11822
