ریشه ی همه شر (093-009)

کافی است سری به کتابخانه ها بزنیم تا ببینیم که چقدر در رابطه با مسئله ی شر در نهاد بشر، کتاب به طبع رسیده است. شر مقوله ای جداناپذیر از هستی آدمی است. اخیرا در یک کتابفروشی کتابی را تورق می کردم که بتوسط یک نویسنده ی خانم در باب شر نگارش شده بود.

کتاب فصل های مختلف را با نقل قول های بزرگان تاریخ دانش در رابطه با مسئله ی شر و هستی شناسی آن شروع کرده و سپس تحلیل های این نویسنده در ذیل هر یک از آن ها چیزی بود که فصل ها را به انتها می رساند. در فصل آخر کتاب، او دلایل خود از شرورزی بشری را در مقولاتی همچون تبعیض، رسالت های ایدئولوژیک، ناکامی و غیره خلاصه کرده و کتاب را زودتر از موعد به پایان رسانده بود. من از نتیجه گیری زودهنگام این کتاب، این برداشت را داشتم که نویسنده (که نامش را بشکل عامدانه ای بیان نمی کنم) از درک یک مسئله ی بنیادین در رابطه با طبیعت آدمی غافل بود و آن اینکه شر و شرورزی خصلتِ ضمیری آدمی است.

آدمی ذاتاً موجودی مستعد شرارت است. ریشه ی این شر را باید در رنجی جستجو کرد که انسان از وضعیتِ “بودن-در-جهان” دریافت می دارد. حضورِ “دیگری” اسباب رنج است. این رنج خود را بشکل شر متجلی می سازد. تنها کافی است که یک دیگری حضور داشته باشد تا بی درنگ تمایلات شرورزانه ی انسان سر از تخم برآورند. ما شرور هستیم زیرا که دیگران حضور دارند و ما را رنج می دهند. رنجِ درونی در اثر حضور دیگری، خود را چونان شر بیرونی متجلی می سازد و این سیکل معیوب خود را بشکل همیشگی تکرار می کند.

بگمان من دیگر بیش از آنکه لازم باشد به چرایی شرورزی بشری پرداخته شود، وقت آن است تا بشر به چگونگی شکل دهی نظاماتی فکر کند تا بمددشان رنج بشری از سر حضور دیگری به حداقل رسد.

11879