(واپس گرایی)
تحجّر از ریشه ی حجر به معنی سنگ است. وجه شبه این حالت با سنگ همانا انعطاف ناپذیری و نوعی دلالت بر گذشته های دور و پناهگاه های سنگی (حجر) آدمیان است. تحجر برای آدمیان امروزه قاعدتا داشتن رفتارها و طرزفکرهایی است که بیشتر مناسب همان دوره های زمانی است. جهان بینی هایی مملو از پرداختن های مکرر به نیروهای آسمانی و خیالی! موجودیت های موهومی و افکار و رفتاری که هیچگونه توجیه عقلانی – علمی نمی توان برای آن ها دست و پا کرد.
دوستی ضمن تعریف داستانی از یک رابطه ی رُمانتیکِ خود با کس دیگری مدعی بود که می توانسته تماس های ایشان را چند لحظه قبل از برقرای، پیش بینی کند. جالب اینجاست که او از نام دهن پُرکُنِ تله پاتی و یا اصطلاحات دیگر شبه علمی نیز بهره می جست!
این نوع نگاه به پدیده ها را که همانا دادن صورت جدید به خرافه های قدیمی است، من نوعی تحجر می دانم. تحجر مظاهر گوناگونی دارد و مبارزه با آن نیز به راحتی انجام نخواهد شد. شناخت مقوله ای نیست که ابتدا به ساکن حاصل شود و حصول آن به عقبه نیاز خواهد داشت. زدودن تحجر از بطن جامعه به یکباره محقق نخواهد شد.
