در رابطه با حل و فصل کردن مقوله ی تقدم و تاخر مشاهده و نظریه در حوزه ی فلسفه ی علم، برخی از صاحبنظران دچار آفت مرغ و تخم مرغ شده اند؛ یعنی اینکه نمی دانند که مشاهده بر نظریه مقدم است یا بالعکس!
پاسخ من در این نوشتار در بدو امر، تلاش برای حل کردن خودِ آفت مرغ و تخم مرغ و سپس به سرانجام رساندن این سردرگمی است. گاهی برخی از دانشجویان از من پرسیده اند که اول مرغ بوده است و یا تخم مرغ؟! آن روزها من پاسخ می دادم: “هیچ کدام! اول باکتری بوده است!” و سپس آن ها را به آراء زیست شناسان تکاملی در این باره رهنمون می ساختم.
حال می خواهم با استناد بر همین آراء، جواب این پرسش را کمی واضح تر بدهم! اول مرغ بوده است. مرغی که در اثر جهش از تخم یک نامرغ بیرون آمده و با پیدا کردن یک جفت (در این مثال خاص، یک خروس)، تناسل کرده و تخم مرغ بوجود آورده و سپس نسل مرغ ها و خروس ها را بوجود آورده است.
با تکیه بر این رای تکاملی می توان نتیجه گرفت که همواره مشاهده بر نظریه تقدم دارد. مشاهدات منتهی به شکل گیری شبه-نظریه هایی می شوند که این شبه-نظریات، مشاهدات استخوان دار بیشتری را سبب گردیده و این ها در نهایت، نظریات فلسفی و علمی دانش بینان را حاصل می کنند.
نتیجتا اینکه مشاهدات ما در اثر جهش از تخم یک نانظریه بیرون آمده و سپس با جفتش (مشاهده ی اصیل)، نظریه را می سازند.
و مصداق تقدم وجود بر علت…