پیشترها از پارادوکس قلم مو برای شما صحبت کرده بودم. در آن نوشتار به جایی رسیدیم که می خواهم اکنون آن را دیلمای عقل نامگذاری کنم.
صورت بندی این دیلما بصورت رِتِریکال و غیرصوری بدین شکل می باشد که: فرض کنید که تمام آن چیزهایی را که خود قادر به شناختن خود نیستند را عقل می بایست شناسایی کند. حال پرسش از وضعیت شناخته شدن خود عقل منتهی به یک پارادوکس جدی می گردد! بعبارت دیگر، مسئولیت شناختن عقل با کیست؟! اگر بگویید که خود، خود را می شناسد، پس باید از آن دست چیزهایی باشد که خود را نمی شناسد! و اگر بگویید که نمی شناسد، پس باید بشناسد.
تا اینجا کشف جدیدی رخ نداده است. این بعبارتی همان پارادوکس راسل است که صورت بندی فرمال (و یا حتی می توان گفت که فرمولار) آن، یک قرن است که شهره ی ریاضیدانان و منطق دانان می باشد. هدف من در این نوشتار بنوعی ارتباط دادن این پارادوکس با قضیه ی ناتمامیت گودلی است. این بدآن معناست که عقل ناتمام است.
یعنی چه؟! یعنی اینکه عقل را نمی توان بمدد عقل اثبات نمود. قطعا نمی خواهم که صحبت از فراعقل و یا چیزهای عجیب و غریبی از این دست کنم بلکه مرادم این است که عقل از هر دو نوع آن (کمی و کیفی) منتهی به سیستم هایی (ریاضیات و منطق) می گردد که ذاتا ناتمام هستند و نمی توان هیچ کدام را بر دیگری استوار نمود. بهترین تلاش ها نهایتا به اثبات هم ارزی این دو منتهی خواهد شد!
