هنر و خوبی ها (087-003)

در مجموعه نوشتارهای خود بارها اشاره کرده ام که موعظه نقشی در اخلاقی تر شدن آدمیان ندارد. به آن میزانی که هنر می تواند آدمیان را به اخلاقیات دعوت کند، کمتر چیزی قدرت رسیدن دارد.

اگر شما به قطعه ای موسیقی گوش فرا دهید، احتمال اینکه تمایل به اخلاقیات پیدا کنید، بسی بیشتر است؛ احتمال اینکه تمایل پیدا کنید از کسی دستگیری کنید، پس از مواجهه و تجربه ی یک اثر هنری، خیلی بیشتر خواهد بود. یکی از کارکردهای هنر این است که آدمی را از خود به در کرده، او را در مقابل خودش قرار داده و ضعف هایش را به رخش می کشد.

در اثر این دور شدن از خود و نگریستن به خویشتن است که انسان می فهمد که از تصویر ایده آل که در این پس زمینه ی هنری به تصویر کشیده شده است، تا چه میزان فاصله دارد. آن زمان علاقمند می شود که از وجود خود یک پرتره هنری بسازد و با اخلاقی بودن به کمال مطلوب و تعادل وجودی خویش نزدیک تر شود.

هنر دست ما را می گیرد، ما را از خودمان بیرون می آورد و ما را فرسنگ ها از ما دور می کند و آنگاه در کنارمان می نشیند و از ما می خواهد که به حقارت وجودی مان نظر افکنیم. در اثر تجربه ی هنری همگان به حقارت وجودی خود پی می برند و آنگاه با شتاب به خود نزدیک شده، دوباره در کالبد خود حلول می کنند و تحت تاثیر تصویری که از حقارت خویش به یاد می آورند، مشق هنری بودن می کنند.

فرقی نمی کند که این هنر چه باشد. موسیقی، نقاشی، تئاتر و یا هر چیز دیگری… ما به خودمان بر می گردیم و ادای هنرمندان را در می آوریم و زندگی خویش را بشکلی هنری و زیبا رقم می زنیم و این زیبایی همانا نام دیگری برای حقیقت است.

حقیقت با نوعی اخلاقیاتِ مرتبط با خود سر و کار دارد و هیچ چیز نمی تواند بیش از زبان هنر رمزگشای این حقیقت اخلاقی باشد. در پرتو عظمت هنر در دعوت آدمی به خوبی ها، موعظه وزوزی گنگ بیشتر به نظر نیاید…